Tijdens de boekpresentatie van ‘Present!- de essentie van Authentiek Presenteren’ werd weer duidelijk waarom we doen wat we doen.
Iedereen werd gevraagd om aan zijn buurman/buurvrouw kort iets te vertellen over een absoluut positieve jeugdherinnering. Zoals altijd barstte de energie los en iedereen stond geanimeerd te vertellen en te luisteren.
Toen we vervolgens plenair suggereerden dat iemand op het podium mocht komen om ditzelfde verhaal met de hele groep te delen, zagen we direct een terugtrekkende beweging in de zaal. Een groot aantal van de aanwezigen deed letterlijk een stapje naar achteren of wendde hun blik af.
Hoe komt dit nou? Wat schrikt ons zo af om te spreken in het openbaar?
Hoe komt het dat we dan onze ontspannenheid verliezen en onszelf moeten oppeppen om er te gaan staan of dat we dan zo akelig zelfbewust worden en niet meer weten wat we willen zeggen of wat we bijvoorbeeld met onze handen moeten doen?
Een verklaring is dat we niet bewust maar instinctief zo reageren.
Ons autonome zenuwstelsel is altijd alert onze omgeving aan het scannen op veiligheid. Een groep mensen wordt onbewust als ‘niet veilig’ ervaren. En als het niet veilig is, dan suggereert recent neurowetenschappelijk onderzoek van dr. Stephen W. Porges (Polyvagal Theory), dat onze reacties een bepaalde hiërarchie volgen.
- Als eerste verliezen we ons meest recent ontwikkelde (evolutionair gezien) sociale vermogen om ons te verbinden met andere mensen, we sluiten ons hiervoor af.
- Vervolgens houden we de bekende trits ‘fight – flight – freeze’ over.
- Voorbeelden van vechten kunnen bijvoorbeeld optreden, in een rol stappen of een masker opzetten zijn.
- Je kunt vluchten in de inhoud van je presentatie, in je powerpoint, door je mond te houden in groepen of situaties met presenteren sowieso te vermijden.
- Een black-out krijgen, verstijven, je stem plots kwijtraken lijken mij voorbeelden van ‘freeze’, de reactie van het oudste deel van ons autonome zenuwstelsel.
Kunnen we ons autonome zenuwstelsel duidelijk maken dat voor een groep spreken veilig is?
Ja dat kan! Gelukkig maar. Vooral het bewust beïnvloeden van een aantal spiergroepen in ons lichaam blijkt effectief om onszelf te kalmeren en intern het sein ‘veilig’ af te geven. Eén van die spiergroepen is onze ogen.
Door perifeer te kijken, komt er ontspanning in ons lichaam en
beïnvloeden we onze eigen ‘state’.
Zo simpel? Ja zo simpel. Maar dat wil niet zeggen dat dat altijd makkelijk is. Het vraagt oefening om bewust te kijken, te zien en dan pas te spreken. Eerst in een veilige omgeving en dan in de praktijk.
Bij onverwachte spreekmomenten of bijvoorbeeld het startmoment van je presentatie zul je eerst even die instinctieve reactie krijgen. Het directe schakelen en weer in balans komen via ontspannen ogen en perifeer kijken kan steeds sneller gaan. En mocht er echt gevaar op je afkomen dan signaleer je dat natuurlijk ook dankzij die perifere blik. Het perifere kijken met een zachte ontspannen blik doet iets voor jezelf én voor de ander. Het is een manier van kijken die als het ware zegt ‘ik ben hier’, ‘ik zie jou’, ‘jij mag mij zien, ‘het is veilig’.
Dat leidt tot een bijzondere sfeer waarin jouw
gemak en rust ook uitstraalt naar de groep.
Hoe mooi is dat als we ons gehoord en gezien voelen en openhartig durven communiceren.
Hoe perifeer kijken helpt bij ontspannen en natuurlijk spreken in groepen staat, met andere oefeningen, beschreven in Present! De essentie van authentiek presenteren. De 2e druk en ge-update versie van Present! is hier te bestellen. Zelf ervaren kan in de Relational Presence Trainingen.